Çocuklar ve Fobi

13 Mart 2025 PDR

2025 Mart İlkokul Veli Bülteni

Fobi, belirli nesneler veya durumlar karşısında duyulan olağan dışı güçlü korku anlamına gelir. Korku ise herhangi bir nesne ya da olay karşısında verilen doğal bir tepki olarak tanımlanabilir. Örneğin, aniden karşımıza birisinin çıkması korkuya neden olabilir. Fobi ise mantıklı olmayan ve aşırı düzeyde bir korkudur. Örneğin, bir birey hiç uçağa binmemiş olsa dahi uçuş fobisine sahip olabilir. Bireyler genellikle fobilerinin farkında olabilirler. Korku ile fobi arasındaki temel fark, korkunun gerçek tehlikeli durumlara verilen doğal bir tepki olması, fobinin ise mantıksız ve yüksek bir korku tepkisi olmasıdır.

İlkokul çağındaki çocuklar, sosyal, duygusal ve bilişsel gelişim açısından ilerlemektedir, ancak hâlâ soyut düşünme düzeyine geçmemişlerdir. Bazı soyut kavramları tam olarak anlamadıkları için korkular yaşayabilirler. Bu dönemde fobi, onların sosyal yaşamlarını olumsuz etkileyebilir. Fobiler, ilkokul çağındaki çocukların gelişim süresince devam eden korkularının yanı sıra, yaşanan olumsuz deneyimler sonucu da ortaya çıkabilir. Bu yaş aralığında farklı türlerde fobiler gelişebilir. Bilişsel, sosyal ve duygusal gelişim gibi korkular da gelişimsel ve yaşamsal deneyimlerle birlikte değişiklik gösterebilir. Bu yazımızda, oluşabilecek fobiler ve ebeveynlerin nasıl destek olabileceği ile ilgili bilgi paylaşılacaktır.

İlkokul döneminde yaygın olarak görülebilen bazı hayvan fobileri (fare, böcek vb.) ya da doğa olayları, kapalı alan korkusu, ayrılma korkusu gibi fobiler gelişebilir. Bu süreçte ebeveynlerin çocukların fobileriyle ilgili anlayış göstermesi ve destek olmaları önemlidir. Örneğin, çocuk belirli bir hayvanı gördüğünde kaçabilir ya da ağlayabilir. Bu tür durumlarda ebeveynler, çocuklarının korkularını kabul ederek, korkusunun doğal olduğunu belirtebilir ve duygusal bir bağ kurabilir. Ayrıca, bu korkunun o hayvanın iletişim biçimi olduğunu açıklayabilirler. Kademeli olarak önce görseller gösterilip, ardından fobi oluşturan hayvanın dışarıdan izlenmesi ve evcil, zarar vermeyen türlerle tanışmasının sağlanması fobilerin yenilmesine yardımcı olunabilir. Fobilerde dikkat edilmesi gereken önemli bir nokta ise ebeveynlerin kendi korkularını çocuklarına yansıtmamalarıdır. Çocukların hayatlarında rol model olan ebeveynlerin, duygularını kontrol etmeleri önerilir. Ebeveynler, çocuklarının korktukları nesne veya hayvanla sakin ve kontrollü davrandığında, çocuklarının da zamanla benzer bir davranış sergilemesi beklenebilir.

Sabırla ve Zorlamadan

Çocukların fobileriyle yüzleşmeye zorlanması, durumu daha da kötüleştirebilir. Bu nedenle, öncelikle çocuğun hazır olması beklenmelidir. Her bireyin hazır olma süresi farklıdır. Bu sebeple, çocuğun hazır olması ve kendini güvende hissetmesi süreç için oldukça önemlidir.

Küçük Adımlarla Destek Olun

Fobiler, korkuların uzun süreli ve kronikleşmiş halidir. Bu sebeple, ebeveynler çocukların fobileri için küçük, planlı adımlarla destek olabilirler. Örneğin, karanlık korkusu olan bir çocuk için önce lamba açık, sonra gece lambası ve ardından kısık lamba ile küçük ama etkili adımlarla destek olunabilir. Ya da ayrılma korkusu olan çocuklar için aşamalı olarak (önce ayrı odada oyun oynama, bahçede arkadaşlarıyla oynama ve sonrasında okula gitme gibi) bu süreç gerçekleştirilebilir. Küçük adımlarla destek olurken dikkat edilmesi gereken önemli bir nokta ise rutin oluşturmaktır.

Aşırıya Kaçılmamalı

Ebeveynlerin çocuklarına karşı aşırı koruyucu bir tutum sergilemesi, onların korktukları durumlardan uzaklaşmalarını sağlamaları, fobilerinin güçlenmesine neden olabilir. Bunun yerine, daha cesaretlendirici ve destekleyici bir yaklaşım benimsenmelidir. Aynı şekilde, ebeveynlerin çocukların fobilerine alaycı ve küçümseyici yaklaşımlar sergilemesi olumsuz etkiler yaratabileceğinden, her zaman destekleyici ve ılımlı bir yaklaşım sergilenmelidir. Sonuç olarak, bu süreçte bir diğer önemli nokta, çocukların fobileriyle ilgili olumlu bir ilerleme gösterdiklerinde, onları sözel olarak takdir etmek ve özgüvenlerini artırdığı bilinmelidir.

Sevgili Velilerimiz,

Daha fazla rehber ve kaynak için, blogumuzun Psikolojik Danışma ve Rehberlik (PDR) kategorisini ziyaret edebilirsiniz.